Kategoria: WSZYSTKO

Jak wymijająco odpowiedzieć na źle zadane pytanie

  • ( tekst napisany w 2011 roku )

Niezmiernie trudno jest mnie, osobie, która czyta książki w każdej możliwej sytuacji i każdym możliwym miejscu, zdecydować, jaka pozycja zrobiła na mnie największe wrażenie. Jeszcze trudniej jest rekomendować, zachęcać. To, co dla mnie mogło być literackim objawieniem, odkrywaniem nowych światów, źródłem emocji, powodem wzruszeń czy uniesień intelektualnych, dla kogo innego może być zwykłym czytadłem, niewartym ceny papieru, na którym zostało wydrukowane. Wszak każdy z nas inne ma upodobania i – de gustibus non est disputandum.
Także to, że czytamy nie „w oderwaniu od rzeczywistości” a „tu i teraz”, w konkretnej naszej, osobistej sytuacji, w konkretnym nastroju, takim a nie innym samopoczuciu, stanie ducha, przy takiej a nie innej pogodzie, bezsprzecznie wpływa na naszą percepcję. Podobnie nasz wiek determinuje określony odbiór lektury. To co zachwyca dwudziestoparolatka, już dziesięć lat później z grymasem niechęci i uśmiechem rozbawienia własnymi niegdysiejszymi gustami może zostać odłożone na najwyższą półkę w biblioteczce. Ale … zdarza się, że za następne parę, paręnaście lat, z już bądź co bądź wyrobionym gustem literackim, wolni od pochopności decyzji wieku młodzieńczego , mniej emocjonalnie a bardziej intelektualnie chcemy przypomnieć sobie to, co kiedyś nas zafascynowało, co gnało nas do biblioteki, co powodowało, że zarywaliśmy noce, czytając przy latarce pod pierzyną. I sięgamy na tę zakurzoną najwyższą półkę naszej pamięci. I czytamy z zapartym tchem, błyszczącymi oczyma, na przemian śmiejąc się i ocierając łzy wzruszenia. I czytamy…
Z założenia więc subiektywny być musi nasz osąd lektury; równie subiektywny co niesubiektywne były powody dla których tę a nie inną pozycję postanowiliśmy przeczytać. – A to ktoś podarował nam na urodziny, a to autor dostał literackiego Nobla, rozwiódł się, ożenił, zmarł czy akurat obchodzimy setną rocznicę jego urodzin.
To wszystko nie ma znaczenia. Tak naprawdę jedyne co jest ważne, to to, czy książka nam się podoba, czy wzbudza w nas emocje, czy po przeczytaniu chcemy czytać raz jeszcze , już na spokojnie, słowo po słowie, zdanie po zdaniu, smakując, delektując się każdą frazą. Czy chcemy, zazdrośnie chowając ją pod poduszką, żeby była nasza. Czy też bez żalu z nią się rozstajemy, znudzeni, rozczarowani, zawiedzeni, nie doczytawszy nawet do końca drugiego rozdziału.
Jednakowoż nie jest tak, że te, których my nie chcemy, które nie przykuły naszej uwagi na dłużej, nie znajdą wdzięcznego czytelnika w kim innym. Jako się rzekło, o gustach się nie dyskutuje.
Ale wszystkie one, wszystkie przeczytane czy chociażby naprędce przewertowane książki zostawiają w nas pewien ślad. Jedne głębszy, mocno odciśnięty, a inne cień zaledwie, cień cienia. Gdzieś tam, daleko z tyłu głowy żyją pospołu Winnetou i Jean Valjean, Mały Książę z pilotem Pirxem patrzą w gwiazdy, roboty marzą o mechanicznych owcach a Odys i Leopold szukają każdy swojej Itaki.
Jest wiele książek, które zapadły mi w pamięci. Pamiętam nie tylko ich treść i wrażenie jakie na mnie wywarły. Pamiętam ich zapach, kiedy pierwszy raz były w moich dłoniach, zapach papieru i farby drukarskiej, pamiętam gładkość obwoluty i szelest kartek pośpiesznie przerzucanych. Pamiętam też swoją przekorną cierpliwość – już mam, już jest na wyciągnięcie ręki, ale jeszcze nie czytam, jeszcze się wstrzymuję.
Gdyby ktoś bardzo dociekliwy zadał mi pytanie, która z przeczytanych książek wywarła na mnie największe wrażenie, która z nich najbardziej mi się podobała, odpowiedź musiała by być jedna – nie wiem. Nie potrafię odpowiedzieć na to pytanie, nie potrafię wybrać.
Zakładam jednakże, że przyszłyby mi wówczas na myśl książki, do których wracam wielokrotnie i za każdym razem czytanie ich sprawia mi przyjemność równą tej, jaka była mi dana przy pierwszym ich czytaniu.
Na pewno byłaby to „Księżycowa dolina” Jacka Londona, wzruszająca powieść drogi z wątkiem miłosnym, wykwintną bielizną i cudowną piosenką o abalonach.
Dalej Lem i „Powrót z gwiazd”, który mimo że upłynęło 50 lat od pierwszego wydania nic ze swego przesłania nie stracił.
Wieczne dziecko we mnie dopomina się o „Akademię Pana Kleksa” i o lewkonię podróżniczą – oj tak!!!
„Bikini” według mnie najlepsza, najbardziej dojrzała powieść Janusza Leona Wiśniewskiego.
Wstrząsająca „Zielona mila” Stephena Kinga i Mr.Jingles.
Sapkowski – za całokształt. No .. prawie.
Randy Pausch „Ostatni wykład” z jakże istotnym przesłaniem – cyt.: „Większość z nas miało w dzieciństwie marzenia: miejsca, które chcieliśmy zwiedzić, ludzie, których chcieliśmy spotkać, pracę, która chcieliśmy wykonywać. To wszystko to nasze marzenia, które mogą się stać potężnym źródłem motywacji. Niektórzy z czasem rezygnują z nich. Zachowanie ich to podstawowa wartość, która świadczy o naszym człowieczeństwie.”
„Il gattopardo” (Lampart) di Lampedusy i modlitwa rodziny di Salina, prowadzona przez księcia Fabrizio.
Mariusz Wilk przełamujący stereotypy myślenia o Rosji swoim „Dziennikiem Północnym”.
Wspaniałe „Czasy Miejsca Ludzie. Wspomnienia z Kresów Wschodnich” Heleny z Jaczynowskich Roth.
I wiele, wiele innych.
Sprowokowane jakimś impulsem, zapachem, dźwiękiem, ciszą wracają do nas niby magdalenki. Pamiętamy jedynie fragmenty, słowa pojedyncze. A więc w poszukiwaniu straconego czasu znów sięgamy na tę najwyższą, zakurzoną półkę naszej pamięci i czytamy, czytamy, czytamy…

Nocna czerń ciągnie się – jak w Dukli – w nieskończoność , Babette przygotowuje dla nas swoją ucztę, Nastazja rozdmuchuje samowar, świerszcz gra za kominem, Wielki Brat patrzy a Orwell zaprasza na filiżankę herbaty z mlekiem.
A my czytamy…

Trzy rozdziały o Rudej Hance – dwa poprawione a trzeci całkiem nowy

– 1 –

Tego wczesnego, słonecznego ranka nic nie zapowiadało dramatycznych wydarzeń, jakie miały się rozegrać już za parę godzin. Hanka kliknęła send, wysyłając poprawiony tekst do autora ( hmmm.. po wszystkich korektach, które musiała wprowadzić, autorem chyba była już ona sama) i z westchnieniem ulgi sięgnęła po filiżankę z dawno już wystygłą kawą.
Uff – przeciągnęła się, prostując obolałe od długotrwałego pisania ramiona. O Santa Petronela, dobrze, że te wybory już za niecały tydzień, bo chyba bym wpadła w paranoję. I tak mam poczucie rozdwojenia (rozdwojenia?? haha !!) jaźni. Ale okay, konto pęcznieje – dzisiaj sprawdzała – zafunduję sobie mały urlopik. Żadnych komputerów, żadnych telefonów, nawet nie sprawdzę kto wygrał ! – słyszycie, Rudzielce ? – mrugnęła do wylegujących się na tarasie kocicy i jamnika. Zapaliła papierosa i zaciągając się z przyjemnością, planowała dzisiejszy wieczór.
Leon. Wystarczyło, że o nim pomyślała, a jej ciało przechodził dreszcz. Puls przyśpieszał a kobiecość … a kobiecość … dość powiedzieć, że nigdy, na żadnego mężczyznę Hanka nie reagowała w ten sposób.
Ossss … marzenia przerwał ostry dzwonek służbowego, jak go żartobliwie nazywała, smartfona. Który to znowu, cholera !! – sprawdzała na wyświetlaczu (- swoją drogą muszę wreszcie dopasować dzwonki do osób -) A, to ten. Znowu ? – machnęła zrezygnowana ręką. – Pani Hanko ! błagam! – na wczoraj, na już, na natychmiast !!! Mam spotkanie z elektoratem ! No przecież nie powiem tego samego co wczoraj w Michałowicach. Tu, w Krakowie, jednak musi być bardziej ” Ę Ą”. Płacę podwójnie! Potrójnie ! – szybko poprawił nie słysząc żadnej odpowiedzi. I podeślę samochód z kierowcą na dzisiejsze popołudnie i wieczór do Pani dyspozycji. I na jutro też !!!
– Dobra – to przeważyło o decyzji. Dam znać gdzie i o której ma podjechać, bo przecież sam Pan rozumie, że nie pod dom. Tekst będzie gotowy za jakieś cztery godzinki. Teraz muszę iść na spacer z moimi zwierzakami, ale po powrocie natychmiast biorę się do pracy.
– Rączki całuję Pani Haneczko, wiedziałem, że na Panią można liczyć! Polecam się łaskawej pamięci !! – przymilał się obłudnie, wiedząc, że nie raz i nie dwa ratowała mu tyłek w podobnej sytuacji. I że niejednokrotnie jeszcze będzie potrzebował jej pomocy.
Zajmowała się bowiem Hanna swego rodzaju scriptdoctoringiem, bardzo specyficzną odmianą scriptdoctoringu. Specyficzną, jako że były to teksty polityczne. Teksty posłów wszelkich partii i frakcji parlamentarnych, teksty radnych, kiedyś nawet opracowywała przemówienie wiceministra, które miał wygłosić na spotkaniu ze swoim etiopskim odpowiednikiem, członkiem Ethiopian People’s Revolutionary Democratic Front.
Dostawała mailem tzw. surówki, często konspekt, plan tylko, czy wręcz – od bardziej leniwych – wypunktowane zaledwie główne założenia planowanej wypowiedzi. Oddawała perfekcyjnie zredagowany tekst, z mocno zaznaczonymi znakami przestankowymi, a nawet z uwydatnionymi – na kolorowo, odkąd jeden z „autorów” przeczytał to głośno – miejscami, w których należy wziąć oddech, zawiesić głos, by dobrze wybrzmiało poprzednie zdanie, czy też by dać czas słuchającym na spodziewaną reakcję.
Absolutna dyskrecja, poparta niejednokrotnie podpisaniem stosownego, acz nie całkiem oficjalnego zobowiązania, niezawodna punktualność i swego rodzaju lekkość wypowiedzi, przy niesamowitej, kameleonicznej wręcz zdolności do mentalnego wchodzenia w skórę kolejnych zleceniodawców, powodowały, że nie mogła narzekać na brak pracy. A co za tym idzie – dzięki temu mogła sobie pozwolić na w miarę stabilną egzystencję.
Prawdę mówiąc, lwią część zarobionych pieniędzy wydawała nie na siebie a na swoje zwierzęta, ale wcale sobie przez to nie krzywdowała. Kocica i jamnik były parą wspaniałych kompanów, a olbrzymie terrarium z jaszczurkami – jej duma i hobby od wielu lat – stanowiło niebanalną dekorację mieszkania. Tylko pani Elcia, gosposia „na przychodne” podskakiwała za każdym razem, kiedy Bazyli, samiec bazyliszka płatkogłowego zsuwał się z gałęzi do obszernego basenu, czyniąc przy tym niemiłosierny hałas. Zawsze potem biegł do którejś ze swoich samiczek na krótkie zaloty.

– 2 –

Gdzie ja jestem ? Skąd się tu wzięłam ?  I to migające światło … czy to pulsuje w mojej głowie? Oddychaj, oddychaj głęboko …
 Nic nie pamiętam .. Przecież byłam na spacerze z rudą bandą, wróciłam do domu ? Tak, otwierałam maila od … od kogo był ten mail ? Nie pamiętam. Miałam wieczorem spotkać się z Leonem. Z Leonem ?? Nie pamiętam. Nic nie pamiętam !!!!
Coraz bardziej przerażona Hanka nerwowo rozglądała się wokoło. Przestronny, ze smakiem urządzony pokój. Dwa okna z zamkniętymi okiennicami.  Duże biurko z zieloną lampą. Dwa fotele. Szafa i komoda. Na komodzie kryształowy flakon z ciemnoróżową różą i przepiękna, oprawiona w srebrne niello szczotka do włosów.  Biblioteczka.  W rogu, oddzielone parawanem, łóżko, obok kabina prysznicowa i toaleta. I kącik kuchenny z dobrze zaopatrzoną lodówką.
– Szkoda, że nie ma alkoholu – pomyślała, – bo jak nie piję, to teraz chętnie bym sobie chlapnęła.
Z ulgą zauważyła na jednym z foteli swoją torebkę. Telefon ? – nerwowo przeszukała kieszonki. Telefon jest ale zasięgu nie ma. Lista kontaktów usunięta, wszystkie zdjęcia także ! O co, do cholery, tu chodzi !!!

– 3 –

Przemarznięta, obudziła się dygocząc w lodowatej wodzie. Purpurowe płatki róży damasceńskiej, które lubiła dorzucać do kąpieli, wyglądały jak skrzepłe krople krwi.
WTF ?? – na brzegu wanny, paląc cygaretkę, przysiadł elegancki mężczyzna w typie lekko przechodzonego Jeana Marais, z okresu jego najbliższej zażyłości z Jeanem Cocteau.

Kim ty, kurwa, jesteś, i co tu, kurwa, robisz ??

Cii, dziecinko, ciii . Uspokój się. Jakkolwiek pewnie mi nie uwierzysz, to jestem twoim ojcem.

Zrozum mnie dobrze, ciągnął dalej, zanim zdążyła, oniemiała, wydobyć z siebie jakiekolwiek słowo protestu. Jestem twoim stwórcą, autorem, napisałem cię, wymyśliłem. Ergo – jestem twoim ojcem.

Co ty opowiadasz, człowieku ! – prysnęła wodą na gors jego śnieżnobiałej koszuli. Nie wierzę w ani jedno twoje słowo !

Uwierz, dziecinko, uwierz. Wszystko co robisz, kim jesteś, wszystko co ciebie dotyczy, zależy ode mnie. Od mojego kaprysu, od nastroju, od weny, od pomysłu na ciebie.

– Ale –
– Ale – przerwał jej wpół zdania – ale właśnie teraz nie mam żadnego pomysłu, wena mnie opuściła, zatem poczekasz w tej wodzie ( możesz dolać trochę gorącej ) , dopóki coś mi nie wpadnie do głowy.

Ale –
CIEMNOŚĆ
JASNOŚĆ

Co za sen ! – energicznie osuszała wychłodzone ciało szorstkim ręcznikiem. Co za sen !!

CIEMNOŚĆ

JASNOŚĆ

Jaka ta woda zimna

CIEMNOŚĆ

cdn ( kiedyś )